Referat przygotowany przez Jolantę Mazur-Urbaniak

dla zespołu przedmiotowego nauczycieli humanistów

Publicznego Gimnazjum w Pajęczynie

 20 luty 2001 r.  

 METODY AKTYWIZUJĄCE UCZNIÓW

Na podstawie książki p. red. Krzysztofa Kruszewskiego ”Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela” oraz uczestnictwa w warsztatach metodycznych organizowanych przez ODN Sieradzu.

 WSTĘP

       Czynności nauczyciela, dzięki którym wprowadza on do lekcji i kieruje ich obiegiem, mogą tworzyć się według rozmaitych wzorców; najbardziej typowe wzorce noszą nazwę metod nauczania.

        Cecha charakterystyczną większości metod jest aktywizowanie uczniów. Poza tym lekcje prowadzone metodami aktywnymi umożliwiają zdobywanie i rozwijanie przez uczniów umiejętności ponadprzedmiotowych.

WARTO WIEDZIEĆ!

Stożek Dale’a

 Ludzie generalnie pamiętają:

10% tego, co słyszą    wykłady

 20% tego, co widzą    demonstracje

40% tego, o czym rozmawiają   dyskusja

 90% tego, co robią   inscenizacje

I.RÓŻNE METODY AKTYWIZUJĄCE

 Poniżej zaprezentuję kilka metod, przedstawię, na czym dana metoda polega i jakie są etapy w postępowaniu stosując dane metody.

1.  ANALIZA SWOT/STRENGHITS/- mocne strony,

/WEAKNNESSES/- słabe strony,/OPPORTUNITES/ -szanse,/THREATS? – zagrożenia jest to metoda  polegająca na   zespołowej analizie i ocenie określonego problemu lub wydarzenia. Pomaga w podejmowaniu decyzji. Etapy postępowania:

1.  Nauczyciel określa problem

   2.Uczniowie na przygotowanym arkuszu określają:

* mocne strony problemu i wynikające z tego szanse

* słabe strony problemu i wynikające z tego zagrożenia

  3. Prezentacja wyników

Etapem końcowym może być ustalenie wspólnego stanowiska.

2.  DEBATA „ ZA I PRZECIW” – jest to metoda, która umożliwia i ułatwia podjęcie decyzji. Etapy prowadzenia debaty:

1. Określenie przedmiotu debaty

2.Podzielenie klasy na dwie grupy (uczniowie dzielą się dobrowolnie lub podziału dokonuje nauczyciel)

3.Klasy można nie dzielić na grupy, wtedy uczniowie podają wspólne argumenty „za” i argumenty „przeciw”

4.Określenie czasu na debatę

5.Debata

6.Podsumowanie wyników debaty.

3.  DRAMA – jest to metoda, która polega na przyswajaniu treści poprzez przeżycie, doświadczenie i zabawę; jest, zatem metoda

i nauczania i wychowywania, zakładająca holistyczny rozwój osobowości ucznia. Zadanie nauczyciela polega na wprowadzeniu i przygotowaniu uczniów określone role. Techniki dramy:

1.  ROZMOWA – rozmowa na podany temat w zespołach dwuosobowych( najczęściej)

2.  ROLA – („bycie w roli”, ”przyjęcie roli”) – uczeń wchodzi w role postaci i wyobraża sobie, co by było, gdyby byłby taka postacią;

3.  WYWIAD – polega na prowadzeniu rozmowy,

   w, której uczestniczą dwie osoby lub więcej osób;

4.  PANTONIMA – polega na przedstawianiu określonej sytuacji poprzez język ciała(mimika, ruch, gest, taniec);

5.  RZEŹBA – wykonuje ją najczęściej dwóch uczniów, uczniów, których jeden jest rzeźbiarzem a drugi przyjmuje role rzeźby;

6.  INSCENIZACJA (spektakl) – jest to przedstawienie, w którym uczniowie są aktorami, scenarzystami, scenografami, i reżyserami;

7.  TECHNIKI MANUALNO – PLASTYCZNE - wykonywanie rysunku, planu, mapy.

 Na zakończenie nauczyciel omawia prace uczniów.

„DRZEWO DECYZYJNE” – jest to metoda pozwalająca na graficzny zapis procesu podejmowania decyzji. Stosując tę metodę znajduje się różne rozwiązania danego problemu i zauważa się różne związki miedzy tymi rozwiązaniami. Bardzo istotne jest określenie wartości, jakie uznaje osoba, która podejmuje decyzję. Etapy postępowania:

1.Określenie problemy( w taki sposób, aby uczniowie mieli możliwość wyboru)

2.Określenie celów i wartości

3.Podanie kilku rozwiązań (lub jednego rozwiązania)

4.Określenie pozytywnych skutków każdego rozwiązania

5.Określenie negatywnych skutków każdego rozwiązania

                    ·      METAPLAN – jest to metoda, która umożliwia postawienie diagnozy (oceny) określonej sytuacji. Wskazuje również możliwości rozwiązania prezentowanego problemu. Etapy postępowania:

1.  Etap wstępny

- przygotowanie plakatu i kolorowych kartek

- podział klasy na grupy

- określenie czasu pracy

- przedstawienie problemu

2.Etap zasadniczy

- uczniowie zapisują na kartkach odpowiedzi na pytanie: „Jak było?” i przyklejają je w wyznaczonym miejscu plakatu( jest to moment oceny stanu aktualnego)

- uczniowie zapisują na kartkach odpowiedzi na pytanie: „Jak być powinno” i przyklejają je w wyznaczonym miejscu plakatu( jest to wskazanie możliwości poprawy)

- uczniowie zapisują na kartkach odpowiedzi na pytanie:, „Dlaczego nie było tak jak być powinno”

i przyklejają je w wyznaczonym miejscu plakatu (jest to zastanawianie się na przyczynami zaistnienia określonej sytuacji)

3.Etap końcowy

- prezentacja efektów pracy przez poszczególne zespoły

-każda grupa opracowuje wnioski

      Wspólne ustalenie treści wniosków, których realizacja doprowadzi do poprawy sytuacji.

·      METODA PROJEKTU – jest to metoda polegająca na samodzielnej i aktywnej pracy uczniów nad określonym tematem. Projekt ma charakter interdyscyplinarny. Etapy postępowania:

1.  Podanie tematu projektu

2.  Podział na grupy zadaniowe

3.  Przygotowanie szczegółowej instrukcji dla każdej grupy

4.  Zbieranie i opracowywanie materiałów przez uczniów

5.  Prezentacja

6.  Ocena

Czas realizacji projektu jest uzależniony od zakresu tematu.

·      METODA SYTUACYJNA (metoda przypadków lub studium przypadku) – jest to metoda, która polega na bardzo dokładnym przeanalizowaniu jakiegoś przypadku, czyli opisu konkretnych zdarzeń, w celu zrozumienia pewnych prawidłowości wynikających z opisywanych jednostkowych faktów. Zatem przypadek(zdarzenie) jest tak skonstruowany, że możemy go traktować jako typowy dla dużej liczby przypadków( zdarzeń). Etapy postępowania:

1.  Postawienie diagnozy:, Kim jesteś?

2.  Poszukiwanie rozwiązań:, Co robisz?

3.  Prognozowanie skutków proponowanych rozwiązań:, Dlaczego to robisz?

4.  Dyskusja nad przyjętymi rozwiązaniami – analiza i refleksja nad wnioskami:, Jaka jest twoja filozofia?

Stosując tę metodę można zrozumieć ogólne prawidłowości na podstawie pojedynczych faktów.

         Wykorzystując aktywne metody zamiast nauczać pomagamy w uczeniu się. Dlatego bardziej wartościowa będzie lekcja obejmująca mniej materiały, lecz dająca do myślenia, lekcja dająca nie tylko wiedze ile narzędzie do zdobywania wiedzy. Na takiej lekcji nauczyciel musi zrezygnować ze swojej dominującej roli, zejść z wysokości katedry i pozwolić na aktywność uczniom. To uczeń ma główną rolę do odegrania, nauczyciel jest organizatorem, reżyserem, który dopuszcza zmiany w zależności od przebiegu zdarzeń, niemożliwych góry do przewidzenia. Akceptuje również fakt, że jeśli jest się uczniem to ma się prawo do błędów. Tylko wtedy żaden uczeń nie będzie bał się mówić, co myśli, szkoła może stać się miejscem, gdzie do wiedzy dochodzi się samemu, a nie jest się obiektem przymusowej obróbki intelektualnej.

                    Opracowała :Jolanta Mazur -Urbaniak